АНУ ба Хятадын хиймэл оюуны өрсөлдөөн олон нийтийн анхаарлын төвд байгаа ч, биотехнологи буюу эмийн үйлдвэрлэл, хөдөө аж ахуйн генетик хөгжлийн чиглэлээр Хятад эрчимтэй түрүүлж буйг Харвардын Белфер төв анхааруулав.

“Биотехнологийн салбарт АНУ-ыг хамгийн түрүүнд гүйцэх бодит боломжтой улс бол Хятад” хэмээн тус төвийн тайланд дурджээ. Энэ нь хиймэл оюун, хагас дамжуулагч, сансар, квант зэрэг стратегийн таван салбарын нэг гэж тодорхойлсон байна.

Тус судалгаанд дурдсанаар, Хятадын биотех салбарын давуу тал нь үйлдвэрлэлийн чадвар, хүний нөөцийн илүүдэл, төрийн хөтөлбөрт дэмжлэг, зохицуулалтын уян хатан байдал зэргээс улбаатай аж. Харин АНУ-ын хувьд судалгаа, хөгжүүлэлтийн процесс удаан, эмийн бүртгэлийн журам төвөгтэй байгаа нь зах зээлийн хурдыг гүйцэж чадахгүй нөхцөл үүсгэж байна гэж шинжээчид үзэж байна.

Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн “Emerging Biotechnology” тайланд “биотех салбарын ‘ChatGPT мөч’ тун удахгүй ирнэ. Хэрэв Хятад эхэлж хүрвэл бид хэзээ ч гүйцэхгүй” хэмээн анхааруулжээ. Тэд АНУ-ын Засгийн газар энэ салбарт ойрын таван жилд 15 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийх шаардлагатайг онцолсон байна.

Хятадын талаас дэлхийн эмийн зах зээлд нэр хүндтэй байр суурь эзэлж буй AstraZeneca компани Бээжин хотод 2.5 тэрбум ам.долларын судалгаа, хөгжүүлэлтийн төв байгуулахаар болсныг энэ оны гуравдугаар сард зарласан нь энэ чиглэлийн итгэлийг тод харуулж байна. Үүний зэрэгцээ, АНУ-ын биотех төвүүд болох Кембриж, Бостон хотуудад сүүлийн үед ажилтны цомхотгол нэмэгдэж, лабораториуд хоосон байгаа талаар мэдээ гарсаар байна.

Хятадын стратеги олон жилийн хугацаанд төвлөрсөн төрийн дэмжлэгт суурилж хөгжсөн бол АНУ одоогоор биотехнологийн салбарт нэгдсэн үндэсний стратегигүй байна гэж аюулгүй байдлын зөвлөл шүүмжилсэн.

Хятадын биотехнологийн тэргүүлэгч Insilico Medicine компани хиймэл оюуны тусламжтайгаар нээсэн эмийг амжилттай туршсан тухайгаа Nature Medicine сэтгүүлд нийтэлсэн бөгөөд тус компанийн туршилтын процесс Хятадад, хөгжүүлэлт Канад ба Абу Дабид, клиник удирдлага Бостонд төвлөрч байгаа нь салбарын глобал шинжийг харуулж байна. Хятадын зах зээл биотехнологи, хиймэл оюуны зах зээлийн “нэгдсэн супермаркет” болж хувирч байгааг хөрөнгө оруулагчид онцолж байгаа бөгөөд харьцангуй бага зардлаар инноваци турших боломжтой нөхцөл Хятадад давамгай байгааг ч хүлээн зөвшөөрч байна.

Үүнээс үзэхэд биотех бол геополитикийн дараагийн сөргөлдөөн эхлэх магадлалтай стратегийн салбар болон хувирч байгаа бөгөөд АНУ, Хятадын өрсөлдөөн энэ удаа лаборатори, лиценз, генетикийн түвшинд үргэлжлэх шинжтэй болжээ.